توضیحات
اقدام پژوهی چگونه توانستم کمرویی و اضطراب دانشآموز کلاس دوم ابتدایی را کاهش دهم؟
چکیده:
در این اقدام پژوهی ضمن بررسی علل کمرویی و اضطراب یکی از دانش آموزان پایه دوم ابتدایی و عدم مشارکت او در فعالیت‌های آموزشی و تربیتی در کلاس و دبستان؛ تلاش شده است تا با ارائه راهکار و اقدامات عملی در جهت حضور فعال این دانشآموز در امر آموزش تقویت‌شده و بیشتر شود.
در این اقدام پژوهی ابتدا بررسی و مطالعاتی به‌منظور تشخیص عوامل تأثیرگذار بر کمرویی و اضطراب دانشآموز در امر آموزش انجام شد که می‌توان از آن جمله به مطالعه کتابخانه‌ای، دعوت از اولیاء جهت حضور در دبستان و بررسی مسائل و مشکلات دانشآموز در خانه و دبستان ، مشورت با همکاران، بررسی روزانه فعالیت دانشآموز در دبستان اشاره نمود. در ادامه با استفاده از شیوه‌های آموزشی و تربیتی ازجمله تشویق، تقویت فعالیت‌های جمعی، ایجاد علاقه نسبت به کارگروهی، ایجاد انگیزه و تقویت اعتماد به نفس در دانشآموز موردنظر، تلاش شد تا دانشآموز حضور و نقش خود را در کلاس بیشتر احساس کند و در کارهای آموزشی، تربیتی و ورزشی حضوری جدی‌تر را ایفا نماید و مشارکت او در کلاس بیش از گذشته افزایش یافته و تقویت شد.
مقدمه:
زندگی و رفتار کودکان برگرفته از محور روابط اجتماعی میان او و اعضای خانواده و اطرافیان و افراد داخل مدرسه و دوستانش است و این خود عاملی در جهت ضرورت توجه به کودکان است که باید با حساسیت و اهمیت موردتوجه قرار گیرد. این وابستگی اجتماعی جایگاه ویژه‌ای دارد و بروز هرگونه خدشه‌ای در این روابط تأثیرات منفی بر جسم و روح کودک داشته و موجب رفتار نامطلوبی می‌شود . ( بابک خان‌زاده، ۱۳۹۲، ص ۴۸ )
یکی از مسائلی رفتاری که دانش آموزان در دوران ابتدایی تحصیل خود با آن مواجه‌اند کمرویی و اضطراب در کلاس درس است که تأثیر قابل‌توجهی بر روند آموزشی و تربیتی دانشآموز می‌گذارد. روانشناسان در تعریف این ویژگی اعتقاد دارند «کودکی که وقتی در شرایط بیگانه و جدید قرار می‌گیرد ابتدا کم‌حرف و کناره‌گیر است اما بعد از کمی سربه‌سر گذاشتن با او و شوخی کردن به حرف می‌آید و به بازی و خنده می‌پردازد.» (همان، ص ۱۰۴ )
کمرویی به‌عنوان یک مفهوم اجتماعی درک و با اضطراب تجربه شده در موقعیت‌های اجتماعی مشخص می‌شود و در نتیجه منع رفتار اجتماعی یا بین فردی که از نگرانی‌های ایجاد شده درباره ارزیابی‌های بین فردی حاصل می‌آید، مسئله‌ای که در ۳۰ سال گذشته موردبحث محافل زیادی بوده است و محققان دررسیدن به درک درستی از این پدیده نقش مهمی داشته‌اند. (محراب بشیر پور، ۱۳۹۲، ص۱۶)
محققان در معرفی کمرویی به‌عنوان یک پدیده پیچیده روانی ـ اجتماعی، آن را یک صفت یا ویژگی ارثی (ژنتیکی) نمی‌دانند، بلکه معتقدند اساساً این رفتار درنتیجه روابط نادرست بین فردی و سازش نایافتگی‌های اجتماعی در مراحل اولیه رشد (در خانه و مدرسه) پدیدار می‌گردد. بااینکه برخی از روان شناسان نظیر کتل[۱] بر این عقیده‌اند که بعضی افراد با زمینه کمرویی متولد می‌شوند، اما باید توجه داشت که بحث درباره زمینه کمرویی و استعداد بیشتر بعضی از کودکان در ابتلا به کمرویی ، به معنای ارثی بودن آن، مثل رنگ چشم و پوست نیست. بدیهی است کودکان کمرویی عموماً متعلق به والدینی هستند که خودشان کمرویی دارند. لیکن این بدان معنی نیست که این قبیل کودکان کمرویی را از طریق ژن‌های ناقل از والدین خود به ارث برده‌اند، بلکه اساساً بدین معناست که کمرویی را از آن‌ها یاد گرفته‌اند. (ماهنامه دیدار آشنا، ۱۳۷۷)
از این رو فرایند کوشش برای حل مشکلات و مسائل کودکان ضرورتی است که در عرصه تعلیم و تربیت مورد توجه جدی است، هنگامی که تصمیم می‌گیرید که توجه خود را در توصیف آن فرد بر چه خصوصیاتی معطوف سازید و هنگامی‌که تصمیم می‌گیرید که این خصوصیات را چگونه مشاهده کنیم در واقع کاری برعهده‌گرفته می‌شود که از اهمیت بالایی برخوردار است. (چارلز اس کار و دیگران،۱۳۸۷، ص ۳۰ )
پدیده کمرویی عنوان یکی از اساسی‌ترین آفات رشد متعادل در خانواده‌ها و جامعه هست. بدون تردید اختلال کمرویی پیش‌گیری و درمان است. این رفتار یکى از جدی‌ترین مشکلات کودکان، بلاخص در کلاس درس است و نباید از آن غافل شد؛ هر چند ممکن است از نظر معلمان و گاه والدین چندان مشکل نباشد. کودک کم رو هر چند براى معلم هیچ‌گونه ناراحتى ایجاد نمی‌کند، ولى ممکن است به سبب رنج ناشى از ناامنى و احساس بی‌کفایتی در خود، یکى از ناشادترین کودکان باشد و پیوسته به دنیاى درون خویش پناه ببرد. حتی برخی معتقدند اگر در مورد رفتار غیراجتماعى این‌گونه کودکان چاره‌ای اندیشیده نشود، احتمالاً این کودکان خطرناک‌ترین و مساعدترین وضع را براى « اسکیزوفرنى » خواهند داشت. یا حداقل در آینده به بزرگ‌سالان ناشاد و بی‌کفایت در اجتماع تبدیل می‌شوند و این مورد به‌تنهایی خود کافى است براى اینکه کمرویى و گوشه‌گیری کودکان خود را دست‌کم نگیریم. (مژگان کلهری، ۸۹، ص ۷۰)
این پژوهش به بررسی و مطالعه‌ی چگونگی کاهش کمرویی و اضطراب یکی از دانش آموزان پایه دوم ابتدایی و عدم ایفای نقش مؤثر در کلاس می‌پردازد و در آن تلاش شده تا به این سؤال پاسخ داده شود که “چگونه می‌توان کمرویی و اضطراب دانشآموز را کاهش داد؟ “
با امید به آنکه این تلاش هرچند اندک، سودمند باشد و مطالب ارائه شده در این مقاله‌ی پژوهشی برای همکاران و اولیاء دانش آموزان مورد استفاده قرار گیرد.
سوالات اساسی:
چرا این دانشآموز در کلاس کمرویی است و اضطراب شدیدی دارد؟
چگونه می‌توان کمرویی این دانشآموز را کاهش دهم؟
چگونه مشارکت دانشآموز را در کلاس در ایجاد کنم؟
فهرست مطالب
مقدمه
توصیف وضعیت موجود و تشخیص مسئله
گردآوری اطلاعات و شواهد ۱
تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها
بررسی راه‌حل‌های ممکن و انتخاب راه موقتی
اجرای طرح جدید و نظارت بر آن
گردآوری اطلاعات و شواهد ۲
ارزشیابی تأثیرگذار اقدام جدید و تعیین اعتبار آن
نتیجه‌گیری نهایی و ارائه‌ی پیشنهادات کاربردی
منابع مآخذ
پیوست‌ها
هنوز دیدگاهی وجود ندارد.