توضیحات
موضوع مقاله: بررسی مکارم اخلاقی در نهج البلاغه حضرت علی (ع)
بخش‌هایی از مقاله:
چکیده:
اخلاق که یکی از پایه‌های اصلی دین به حساب می‌آید نقش مهم و اثر گذار در وصول به هدایت انسان و رسیدن او به سرمنزل مقصود ایفا می‌کند چنان که پیامبر تکمیل مکارم اخلاقی را هدف رسالت خود قرار داده‌اند. شناخت خلق‌ها و تمیز محمود و پسندیده از مذموم و زشت آنها و آراسته شدن به اخلاق پسندیده و نیکو و زایل ساختن اخلاق ناپسند از نظر امیرالمؤمنین در رأس دانش‌ها قرار دارد. اخلاق نیکو در نظر آن حضرت، به منزله‌ی برترین هم‌نشین و بالاترین حسب برای انسان است. از جمله فضایل اخلاقی نیکو که در این تحقیق به آن اشاره شده است عبارتند از: زهد و که در دنیا موجب می‌شود تا خداوند، انسان را بر عیوب دنیا بینا کند. تقوی، دوری از عقوبت خداوند به واسطه‌ی طاعت اوست. عزت نفس، عدالت، صله ارحام و قناعت و …
با وجود این، اهمیت اخلاق و تربیت اخلاقی به اسلام و جامعه‌های اسلامی اختصاص ندارد، تجربه نشان داده است انسان، خواه متدین یا غیر متدین، هیچ گاه حتی در دوره مدرن و پسامدرن، بی نیاز از اخلاق و مکارم اخلاقی نبوده و نیست. انسان موجودی است دو بعدی؛ بعد جسمانی و بعد روحانی. مکارم اخلاقی، حیطه روحی وجود انسان را تحت‌الشّعاع قرار می‌دهد و او را پرورش می‌دهد. روح هر انسانی سجایای اخلاقی را در برمی‌گیرد و این روح با مرکب جسم انسان را به صفات و ملکات اخلاقی نائل می‌سازد.
حکومت و عدالت
از جمله مسائلی که در نهج البلاغه فراوان درباره آن ها بحث شده است ،مسائل مربوط به حکومت و عدالت است.هر کسی که یک دوره نهج البلاغه را مطالعه کند می بیند علی درباره حکومت و عدالت حساسیت خاصی دارد ،اهمیت و ارزش فراوانی برای انها قائل است .قطعا برای کسانی که اشنایی کامل با اسلام ندارند و بر عکس با تعلیمات سایر ادیان جهانی اشنا می باشند ،باعث تعجب است که چرا یک پیشوای دینی اینقدر به اینگونه مسائل می پردازند و بر عکس کسی که با تعلیمات اسلامی اشناست و سوابق علی را می داند که در دامان مقدس پیغمبر مکرم اسلام پرورش یافته است، دچار هیچ گونه تعجبی نمی شود بلکه برای او اگر جز این بود جای تعجب بود .مگر قران کریم نمی فرماید :
لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط.
سوگند که ما پیامبران خویش را با دلایل روشن فرستادیم و با انان کتاب و ترازو فرود اوردیم که میان مردم به عدالت قیام کنند.
در این ایه کریمه برقراری عدالت به عنوان هدف بعثت همه انبیا معرفی شده است .مقام قداست عدالت تا انجا بالا رفته که پیامبران الهی به خاطر ان مبعوث شده اند .(سیری در نهج البلاغه،شهید مطهری،ص۱۰۹-۱۱۰)
ارزش عدالت
تعلیمات مقدس اسلام اولین تاثیری که گذاشت روی اندیشه ها و تفکرات گروندگان بود نه تنها تعلیمات جدیدی در زمینه جهان و انسان و اجتماع آورد بلکه طرز تفکر و نحوه اندیشیدنها را عوض کرد .اسلام که طرز تفکرها را عوض کرد به این معنی است که ارزشها را بالا و پایین آورد ،ارزشهایی که در حد صفر بود (مانند تقوا)در درجه اعلی قرار داد و بهای فوق العاده سنگین برای آنها تعیین کرد و ارزشهای خیلی بالا از قبیل خون و نژاد و غیر آن را پایین آورده تا سرحد صفر رساند .عدالت یکی از مسائلی بود که به وسیله اسلام حیات و زندگی را از سر گرفت و ارزش فوق العاده یافت .اسلام به عدالت تنها توصیه نکرد و یا تنها به اجرای آن قناعت نکرد بلکه عمده این است که ارزش آن را بالا برد .(همان،ص۱۱۵-۱۱۶)
تقوا
تقوا از رایجترین کلمات نهج البلاغه است معمولا چنین فرض می شود تقوا یعنی پرهیز کاری و به عبارت دیگر تقوا یعنی یک روش عملی منفی.
نهج البلاغه تقوا را به عنوان یک نیروی معنوی و روحی که بر اثر ممارست و تمرین پدید می آید و به نوبه خود آثار و لوازم و نتایجی دارد و از آن جمله پرهیز از گناه را سهل و آسان می نماید .
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه
حکومت و عدالت
تقوا
زهد
حیا
انفاق
حلم و بردباری
خودسازی
نیکوکاری
سکوت
عفت
غنا
رازداری
مشورت
عزت نفس
تواضع
خودشناسی
دوستی ها
ارزش عقل و بردباری
استفاده از فرصت ها
دانش، نابود کننده عذرها
عمل گرایی
دور اندیشی
نرم خویی
الگوی کامل انسانیت
ایثار
تجزیه و تحلیل
نتیجه گیری
منابع
هنوز دیدگاهی وجود ندارد.